Ustawowa wspólność majątkowa
Z chwilą zawarcia małżeństwa, jeśli strony związku nie postanowiły inaczej, powstaje ustawowa wspólnota majątkowa, obejmującej wszystkie przedmioty będące w posiadaniu obojga małżonków lub jednego z nich. W praktyce oznacza to, że przedmioty majątkowe, które zostaną nabyte w trakcie małżeństwa, są wspólne. Wraz z powstaniem wspólności ustawowej, małżonkowie dysponują majątkiem wspólnym oraz majątkami osobistymi.
Wspólny majątek małżonków może zostać podzielony tylko w ściśle określonych sytuacjach. Zwykle dzieje się to po ustaniu wspólności majątkowej, która ma miejsce w momencie, gdy:
- orzeczony zostaje rozwód lub separacja,
- śmierci jednego z małżonków,
- podpisania intercyzy,
- ubezwłasnowolnienia małżonka lub jego upadłości.
Dopiero po zaistnieniu jednej z powyższych sytuacji, małżonek może domagać się podziału wspólnego majątku.
Drogi podziału majątku wspólnego
Istnieją dwie drogi podziału majątku wspólnego – pierwsza poprzez wszczęcie postępowania przed sądem, a druga poprzez podpisanie umowy. Zwykle umowa o podział majątku podpisywana jest u notariusza, choć jeżeli w skład majątku wspólnego nie wchodzi nieruchomość, nie jest to konieczne. W takiej sytuacji wystarczy zwykła umowa pisemna podpisana przez obie strony.
Podział majątku u notariusza
Jeżeli małżonkowie ustalą, w jaki sposób chcą podzielić swój majątek, mogą zawrzeć stosowną umowę u notariusza. Zwykle do zawarcia takiej umowy dochodzi po wydaniu wyroku rozwodowego lub orzekającego separację. Warunkiem podpisania umowy o podział majątku jest zgoda byłych małżonków co do sposobu podziału. Strony w umowie wymieniają składniki majątku i określają komu poszczególne elementy przypadają oraz decydują o wielkości ewentualnych dopłat. Byli małżonkowie unikają w ten sposób konieczności powołania biegłego do wyceny wartości poszczególnych składowych majątku.
Podział nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego
Bez względu na to, czy do podziału majątku wspólnego po rozwodzie dochodzi w sądzie czy u notariusza, jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość – dom, mieszkanie, spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, działka gruntu – istnieją trzy możliwości jej podziału:
- podział fizyczny nieruchomości – jeśli jest taka fizyczna możliwość, nieruchomość zostaje podzielona na dwie części, po jednej dla każdego z byłych małżonków. Jeśli nie ma jednomyślności byłych małżonków, w tej kwestii niezbędna jest opinia biegłego, który ustala, czy nieruchomość można podzielić na dwa odrębne lokale.
- przysądzenie własności nieruchomości jednemu z byłych małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego – postanowieniem sądu lub w drodze umowy zawartej u notariusza wskazuje się, komu przypadnie dom, działka lub mieszkanie w całości i jaką kwotę musi zapłacić drugi z byłych małżonków.
- publiczna sprzedaż nieruchomości – uzyskaną cenę dzieli się pomiędzy byłych małżonków. Należy mieć jednak na uwadze, że w wyniku takiej sprzedaży zwykle uzyskuje się kwotę niższą od rynkowej wartości nieruchomości.
Podziału majątku wspólnego w sądzie, czy u notariusza ?
Podział majątku wspólnego u notariusza to znacznie lepsze rozwiązanie dla byłych małżonków, niż droga postępowania sądowego. Potrzebna jest tego jednak zgoda między nimi co do sposobu podziału. Podział majątku u notariusza jest szybszy i tańszy. Umowę o podział majątku można podpisać w ciągu kilku dni. Nie trzeba więc czekać na rozpoczęcie i przeprowadzenie postępowania sądowego. Znacznie niższe się również koszty notarialnego podziału majątku.
Koszty podziału majątku w sądzie
Sam koszt postępowania sądowego nie jest może wysoki, bo wynosi 1000 zł lub 300 zł w przypadku zgodnego podziału. Doliczyć jednak trzeba inne koszty. Rozprawa w sądzie często wiąże się z koniecznością powołania biegłego rzeczoznawcy, a cena jednej opinii wynosi nie mniej niż 2 tysiące zł. Kolejne wydatki związane są z ustanowieniem profesjonalnego pełnomocnika. W typowych przypadkach, gdy wartość majątku mieści się w granicach między 200 000 zł a 2 000 000 zł, wynosi 5 400 zł. To stawka minimalna!
Ile kosztuje podział majątku po rozwodzie u notariusza?
Zgodnie z obowiązującym na postawie Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej cennikiem notariusza, maksymalne stawki za podział majątku wspólnego u notariusza wynoszą:
- majątek do 3.000 zł – 100 zł,
- powyżej 3.000 do 10.000 zł – 100 zł plus 3% od nadwyżki powyżej 3.000 zł,
- pow. 10.000 do 30.000 zł – 310 zł plus 2% od nadwyżki powyżej 10.000 zł,
- powyżej 30.000 do 60.000 zł – 710 zł plus 1% od nadwyżki powyżej 30.000 zł,
- 60.000 do 1.000.000 zł – 1.010 zł plus 0,4% od nadwyżki powyżej 60.000 zł,
- powyżej 1.000.000 do 2.000.000 zł – 4.770 zł plus 0,2% od nadwyżki powyżej 1.000.000 zł,
- powyżej 2.000.000 zł – 6.770 zł plus 0,25% od nadwyżki powyżej 2.000.000 zł, nie więcej jednak niż 10.000 zł.
Do kosztu sporządzenia aktu notarialnego należy doliczyć opłatę za wypisy aktu notarialnego (6 zł za stronę) zależną od ich liczby i objętości oraz 23% podatku VAT.
Przykładowo, jeżeli wartość majątku wynosi 820 tys. zł, taksa wyniesie 1 010 zł plus 3040 zł (0,4% z 760 tys. zł), czyli 4050 zł.
Do powyższych kwot należy doliczyć podatek VAT w wysokości 23 proc. oraz koszty odpisów i wpisów w wysokości 6 zł (plus VAT) od strony. Należy również pamiętać o opłacie sądowej wynoszącej 150 zł uiszczanej za wpis prawa własności w księdze wieczystej.
